In Nederland werken ruim 5500 werknemers in de diervoedersector. In België werken ongeveer 3000 mensen in de diervoedersector.
De Nederlandse diervoederindustrie heeft een productiewaarde van ongeveer € 5 miljard en is daarmee en belangrijke schakel in de dierlijke productieketen. Dit blijkt uit cijfers van Nevedi, de branchevereniging van de Nederlandse diervoederindustrie. In 2022 had Nevedi 85 leden, oftewel: 85 aangesloten mengvoerbedrijven.
Het aantal mengvoerbedrijven in België is hoger dan in Nederland, vooral omdat het vaak om kleinere bedrijven gaat. De Belgische branchevereniging BFA had in 1988 84 leden, wat groeide naar 164 leden in 2008. Inmiddels is het aantaal gedaald naar 132 leden, vooral door samenwerking, overnames en fusies.
Onder welke CAO vallen mensen die werken in de diervoederindustrie?
Diervoederbedrijven bieden met de CAO Graanbe- en verwerkende bedrijven en de bijbehorende pensioenregeling een modern arbeidsvoorwaardenpakket. Zo’n pakket is nodig, want de arbeidsmarkt is krap en het is belangrijk om goede en ervaren medewerkers comfort en perspectief te bieden.
Nevedi voert de onderhandelingen met de vakbonden. Inzet is om tot evenwichtige afspraken te komen. Voor Nevedi zijn dit arbeidsvoorwaarden die flexibel, marktconform en concurrerend zijn.
Daarnaast onderhoudt Nevedi contacten met onder meer werkgeversorganisaties VNO-NCW, MKB Nederland en AWVN. Ook met het Ministerie van Sociale Zaken en Werkgelegenheid, de Arbeidsinspectie, de Milieudiensten en andere ketenpartners overlegt Nevedi regelmatig om relevante kwesties te bespreken en aan te pakken.
Het pensioen wordt in de diervoedersector uitgevoerd door het Molenaarspensioenfonds. Nevedi draagt voor dit pensioenfonds ook bestuurders voor namens de werkgevers.
Hoeveel diervoer wordt er geproduceerd?
De productie van mengvoeders in Nederland schommelt rond de 12 miljoen ton per jaar. Rundvee en varkens eten elk 4 miljoen ton voer, pluimvee 3 miljoen ton en de overige mengvoeders gaan naar schapen, geiten en konijnen. Nevedi berekent deze cijfers op basis van gegevens van haar leden.
Bron: Alltech Global Feed Survey
Wat doen mensen die in een mengvoederfabriek werken?
Enkele decennia geleden liepen er veel meer mensen rond in een mengvoederfabriek dan nu. Er stonden meerdere mensen in de perserij, meerdere mensen op de mengerij, meerdere mensen op de losserij, er was een eigen kwaliteitsdienst en een eigen technische dienst. De regelkamers waren klein en stonden dicht bij de machines, zodat een loopje naar de betreffende machine zo was gemaakt.
De situatie is nu anders: er is veel minder personeel aanwezig in de fabriek. De operator bewaakt het proces vanuit een centrale regelkamer die verder van het productieproces af staat. De operators van nu zijn opgeleid voor werk vanachter een computerscherm. Er zijn vaak maar enkele operators in de fabriek aanwezig. Zij grijpen in wanneer er een storing komt of iets fout dreigt te gaan.
Is het werken in een diervoederfabriek veilig?
Werken in een diervoederfabriek gaat gepaard met een aantal risico’s, waaronder brand- en explosiegevaar. Daarnaast ontstaan er risico’s door het werken met machines, werken met gevaarlijke stoffen, werken in besloten ruimtes, werken op hoogte, werken met stoom.
De risico’s kunnen met de juiste maatregelen tot een minimum worden beperkt. Daarnaast is het belangrijk dat de veiligheidscultuur goed is. Een cultuur waarin mensen elkaar durven te wijzen op gevaarlijke situaties en risico’s. Op dat gebied is voor veel diervoederbedrijven nog winst te behalen. In het artikel ‘De 11 grootste veiligheidsrisico’s in de diervoederfabriek’ staan de belangrijkste risico’s genoemd.
Is het werken in een diervoederfabriek leuk?
Het werk in de diervoederfabriek is de laatste decennia sterk veranderd. Er is steeds meer geautomatiseerd. Het werk in een mengvoederfabriek gebeurt nu voornamelijk vanachter een computerscherm. Vanaf het computerscherm houdt de operator in de gaten of het proces goed loopt. Voor operators is het de uitdaging om zo veel en zo goed mogelijk voer te maken.
In de toekomst zal door toenemende automatisering het werk van een operator verder veranderen. Ook zal ‘voorspellend onderhoud’ een grotere rol gaan spelen, waardoor storingen nauwelijks meer zullen voorkomen. De operator zal zich meer en meer gaan richten op het bijsturen. Daarvoor moet de operator nutritionele kennis hebben, procestechnologische kennis en technische kennis. Het is daarom belangrijk dat een operator goed is opgeleid.
Welke opleidingen zijn er in de diervoederindustrie?
De diervoederindustrie kent verschillende instellingen waar trainingen, cursussen en/of opleidingen op verschillende niveaus kunnen worden gevolgd:
Feed Design Lab (FDL)
Bij Feed Design Lab in Wanssum worden trainingen met open inschrijvingen georganiseerd en worden cursussen op maat ontwikkeld op basis van specifieke klantwensen. De praktijk neemt bij elke cursus een belangrijke plaats in, ‘learning by doing’ staat hoog in het vaandel.
Wageningen University and Research (WUR)
WUR biedt op het vlak van diervoeding onder andere de bachelor en master opleiding Animal Sciences aan. De leerstoelgroep diervoeding beschikt over een eigen proceshal.
Aeres
Aeres hogeschool heeft meerdere vestigingen in Nederland en biedt verschillende MBO-opleidingen aan op het gebied van diergezondheid. Aeres MBO en Aeres Training Centre in Barneveld en Aeres Hogeschool Dronten zijn leidend in dit kennisgebied en beschikken over veel praktijkfaciliteiten voor de opleidingen voor dierenverzorging, recreatiedier en ondernemen. Aeres is bovendien nauw betrokken bij het Poultry Expertise Centre in Barneveld, waar dit onderwerp veel aandacht krijgt.
Schothorst Feed Research (SFR)
Onderzoekscentrum SFR verzorgt onderwijsdiensten en trainingen voor iedereen uit de sector. Dankzij intensieve samenwerking binnen een breed netwerk van bedrijven en experts, kan het bedrijf in haar onderzoek en advies anticiperen op actuele vragen en wensen op het gebied van diervoeding, economie, milieu, productkwaliteit, welzijn, diergezondheid, reproductie, enzovoorts. SFR organiseert jaarlijks in juni de Feeds and Nutrition Course.
HAS Green Academy
HAS Green Academy, voorheen HAS Hogeschool, is het kenniscentrum van Zuid-Nederland voor scholieren, studenten en professionals en biedt verschillende hbo- en bedrijfsopleidingen. De school zit gevestigd in ‘s-Hertogenbosch en Venlo.
Hoeveel mengvoederbedrijven zijn er in Nederland?
In de mengvoedersector zijn de laatste 10 jaar veel bedrijven overgenomen en gefuseerd. De mengvoederbranche is er een met kleine marges en grote volumes. Door concentratie is dit aantal naar iets meer dan 100 bedrijven gegaan, groot en klein.
Begin jaren 80 waren er in Nederland meer dan 800 kleine mengvoederbedrijven. In de loop der jaren zijn steeds meer mengvoerbedrijven gefuseerd. De belangrijkste drijfveer daarvoor is efficiëntie. Ook een groter draagvlak voor investeringen, grotere inkoopmacht, vergroting van het marktgebied en verbreding van het assortiment spelen een rol.
In het jaar 2004 waren er nog 170 bedrijven actief. Deze schaalvergroting heeft zich ook daarna nog voortgezet. In 2019 waren er in Nederland volgens branchevereniging Nevedi nog zo’n 120 mengvoederbedrijven: twintig grote en honderd kleine. Desondanks is het aantal mengvoederbedrijven nog relatief groot als je dit vergelijkt met andere onderdelen van de agro-industrie.
Wat zijn de grootste mengvoederbedrijven in Nederland?
De drie grootste mengvoerbedrijven zijn De Heus (omzet €7 miljard wereldwijd in 2022), ForFarmers (€3,3 miljard) en Agrifirm (€2,44 miljard). Deze drie mengvoerbedrijven produceren ruim 60% van de totale mengvoederproductie in Nederland. De volgende vijf grootste bedrijven produceren circa 20%.
Heeft de stikstofcrisis invloed op mengvoerbedrijven?
De dierhouderij zal de komende jaren waarschijnlijk krimpen door onder meer politieke maatregelen op het gebied van stikstof.
In een dergelijke krimpmarkt richt de mengvoederfabrikant zich ook op het buitenland. Nederland speelt internationaal gezien nog steeds een belangrijke rol en heeft enkele grote, internationaal opererende diervoedingsproducenten, zoals ForFarmers, Agrifirm en De Heus.
Komen er meer fusies van mengvoederbedrijven?
De verwachting is dat het aantal mengvoederbedrijven door fusies blijft afnemen. Ook in 2023 vonden er een aantal fusies plaats en werden ook nieuwe fusies aangekondigd.
Dat mengvoederbedrijven fuseren komt onder meer door de krimpende veestapel, de risicovollere grondstoffenmarkt, de noodzaak tot verduurzaming, productontwikkeling en verdere automatisering.