Begin 2022 zijn op Agro-Innovatiecentrum De Marke al goede ervaringen opgedaan met afwisselende eiwitvoorziening, een initiatief van ForFarmers en De Marke. Een vergelijkende proef in stalseizoen 2022/2023 heeft bewezen dat de stikstofefficiëntie verder omhoog kan door de koeien om de andere dag uit te dagen met een laag eiwitniveau in het rantsoen.
Geplette tarwe
Op De Marke wordt altijd een rantsoen gevoerd waarbij de eiwitvoorziening lager is dan gemiddeld in de praktijk. Er wordt gestreefd naar een voldoende dekking van DVE-behoeften met een OEB die in de buurt van 0 komt. Het RE-tot gehalte in het rantsoen ligt meestal rond 150 g/kg ds. Door dagelijks een kilo eiwitaanvulling om te ruilen voor een kilo geplette tarwe, bleek in een vorige proef dat de stikstofefficiëntie verbeterde, zonder dat de melkproductie daalde.
Vergelijkende proef
Afgelopen stalseizoen zijn de koeien ingedeeld in twee groepen en is één groep afwisselend gevoerd (proefgroep), terwijl de andere groep (controlegroep) elke dag hetzelfde rantsoen kreeg (zoals gebruikelijk). Bij de groep die afwisselend werd gevoerd, werd dagelijks gewisseld van eiwitaanvulling via de melkrobot, zodanig dat op de even dagen een rantsoen van 150 g/kg ds werd gevoerd en op de oneven dagen een rantsoen van 139 g/kg ds. Dit rantsoen was vooral lager in penseiwit (negatieve OEB) en bevatte iets meer energie.
Meer melk
In de eerste drie weken bleek de proefgroep significant meer melk te produceren: +0,8 kg. Het uitdagen op een lager niveau zorgt ervoor dat koeien efficiënter gebruik maken van het aanwezige eiwit en de extra energie heeft wellicht geholpen bij het verhogen van de melkproductie. De gehalten aan vet en eiwit in de melk bleken niet significant te verschillen. In de tabel worden de melkproductiecijfers getoond. Uitgaande van een gelijke voeropname realiseerde de proefgroep een stikstofefficiëntie van 38%, 4% hoger dan de controlegroep.
| Kenmerk | Eenheid | Controle groep | Proef groep even dagen | Proef groep oneven dagen | Proefgroep gemiddeld |
|---|---|---|---|---|---|
| RE totaal | g/kg ds | 150 | 150 | 139 | 145 |
| VEM | /kg ds | 1008 | 1008 | 1015 | 1012 |
| Melk | kg/dag | 35,6 | 36,3 | 36,3 | 36,3 |
| Vetgehalte | % | 4,71 | 4,83 | 4,83 | 4,83 |
| Eiwitgehalte | % | 3,67 | 3,63 | 3,63 | 3,63 |
| Ureum | mg/100 g | 17 | 16 | 16 | 16 |
| N-efficiëntie | % | 34 | 38 | 38 | 38 |
Minder melk
Door een technisch probleem kreeg de proefgroep na drie weken gedurende vier dagen achteréén een laag eiwitniveau. Dit ging duidelijk wél ten koste van de melkgift. Dit incident heeft laten zien dat een dagelijkse afwisseling noodzakelijk is. Het ritme van afwisseling is na die vier dagen wel weer opgepakt, maar in de twee weken na deze extreme uitdaging had de proefgroep gemiddeld 0,7 kg minder melk. Daarna gingen ook de koeien in de controlegroep geleidelijk minder produceren, waarna de melkproductie en -samenstelling in de laatste weken van de proef weer vergelijkbaar waren tussen beide groepen.
Toepasbaar in de praktijk
Wanneer melkveehouders streven naar een hoge stikstofefficiëntie, dan is in veel gevallen de eerste stap om nauwkeurig te voeren en het eiwitgehalte in het rantsoen te verlagen. Bij RE-tot gehalten die gemiddeld onder de 150 g/kg ds komen, komt naar het idee van veel melkveehouders de melkproductie teveel onder druk. Deze proef laat zien dat in die situatie van afwisselen van het eiwitniveau wél een verbetering van stikstofefficiëntie oplevert, zonder dat de melkeiwitproductie daalt. Het afwisselen is simpel uitvoerbaar, door dagelijks een portie eiwitrijk voer in het basisrantsoen om te ruilen tegen een gelijke portie eiwitarm, energierijk voer. Koeien worden hierbij niet geplaagd met wisselende krachtvoerhoeveelheden en de boer profiteert van de extra efficiëntieslag die de koeien maken en daarmee ook van de lagere stikstofexcretie.
Bron: Wageningen UR
