Minister Femke Wiersma heeft een flinke koerswijziging in het stikstofbeleid aangekondigd. Zo wil ze overschakelen op bedrijfsspecifieke emissienormen voor stikstof en broeikasgassen. Ook wil ze de rekenkundige ondergrens van stikstof verhogen van 0,005 naar 1 mol.
Het overstappen naar bedrijfsspecifieke emissienormen moet ervoor zorgen dat agrarische ondernemers meer vrijheid krijgen om zelf te bepalen hoe ze aan de normen voldoen. Het doel is om de uitstoot te verminderen en tegelijkertijd de natuur te herstellen. Daarnaast wordt er gewerkt aan landelijke maatregelen en gebiedsgericht maatwerk in samenwerking met lokale overheden.
Hoe ziet de huidige regelgeving eruit?
De overheid hanteert nu nog een generieke aanpak voor stikstofreductie. Dit betekende dat er landelijk vastgestelde normen en maatregelen gelden, ongeacht de specifieke omstandigheden van individuele bedrijven. Belangrijke pijlers van het beleid zijn:
- Kritische depositiewaarden (KDW): de stikstofuitstoot wordt beoordeeld op basis van de impact op natuurgebieden. Als een gebied de KDW overschrijdt, moeten er maatregelen worden genomen, vaak via vergunningen en beperkingen voor boerenbedrijven.
- Extern en intern salderen: boeren en bedrijven kunnen stikstofruimte kopen of verplaatsen door bedrijven op te kopen (extern salderen) of door hun eigen bedrijfsvoering te wijzigen (intern salderen).
- Vrijwillige uitkoopregelingen: de overheid biedt financiële compensatie aan boeren die willen stoppen om de stikstofuitstoot te verminderen. Voorbeelden hiervan zijn de Landelijke beëindigingsregeling veehouderij (Lbv) en de Lbv-plus.
- PAS (Programma Aanpak Stikstof): dit oude systeem, dat in 2019 door de Raad van State werd afgekeurd, maakte het mogelijk om stikstofuitstoot vooruitlopend op compensatiemaatregelen toe te staan. Na de afkeuring kwamen veel boeren en bedrijven in de problemen omdat hun vergunningen juridisch onzeker werden.
- Gebiedsgerichte aanpak: in sommige provincies wordt gewerkt aan regionale oplossingen.
Rekenkundige ondergrens omhoog
Een belangrijk onderdeel van het plan is de verhoging van de rekenkundige ondergrens naar 1 mol, wat verlichting kan bieden voor PAS-melders en andere ondernemers. Dit betekent dat kleine uitstootbronnen minder snel onder de regelgeving vallen.
Commissie werkt aanpak uit
Het kabinet heeft een ministeriële commissie voor Economie en Natuurherstel ingesteld om deze aanpak verder uit te werken. Het streven is om een samenhangende en haalbare oplossing te vinden die zowel de natuur beschermt als economische activiteiten mogelijk maakt.
Hoewel het plan positieve reacties heeft ontvangen, benadrukken organisaties zoals Natuur & Milieu dat snelheid geboden is om de natuur te laten herstellen en ruimte te creëren voor woningbouw en economische ontwikkeling.
Meer mogelijk door nieuwe regels
Caroline van der Plas (BBB): “Ik weet dat boeren en burgers het gevoel hadden dat ze met dit kabinet lang moesten wachten op licht aan het einde van de tunnel. Er is achter de schermen echter al die maanden keihard gewerkt om op dit punt te komen. En laten we wel wezen: minister Wiersma probeert nu iets wat jarenlang krom was, zo snel mogelijk recht te zetten. In al die jaren is nog geen enkele minister dit gelukt.”
Woningbouw
Door de rekenkundige ondergrens te verhogen naar 1 mol kunnen behalve PAS-melders ook woningbouwprojecten weer van start. Van der Plas: “Nederland zit al jaren muurvast door regels die we zelf bovenop Europese regels hebben geplakt. Ik ben blij dat de Ministeriële Commissie Economie en Natuurherstel (MCEN) nu ook gaat kijken naar hoe die nationale regels kunnen worden aangepast en hoe Europese regelgeving kan worden gewijzigd. Ook wordt eindelijk breder gekeken naar manieren om de natuur te herstellen, waar dat nodig is en verdwijnt de focus op stikstof. Dit is pure winst voor boeren, bedrijven en woningzoekenden.”
Nieuwe wetgeving in voorbereiding
Naast deze directe maatregelen werkt het kabinet aan een fundamentele herziening van de stikstofwet. De nieuwe wetgeving moet juridisch houdbaar en economisch uitvoerbaar zijn, met snellere vergunningverlening en een stikstofbeleid dat niet strenger is dan in andere EU-landen.
Wetenschappelijk onderbouwd?
Onderzoeksinstituut RIVM maakt donderdag 20 februari bekend dat ze afstand neemt van landbouwminister Wiersma’s bewering dat haar voorstel om stikstofregels te versoepelen wetenschappelijk onderbouwd is. Dat meldt de NOS. De minister zei onlangs nog tegen de Telegraaf dat ze aan ‘de wetenschap’ heeft gevraagd of een hogere grens mogelijk is. Met ‘de wetenschap’ bedoelt Wiersma hoogleraar Arthur Petersen (UCL), die het voorstel voor haar uitwerkte.
